Kỹ năng vượt được coi là bài kiểm tra năng lực của những tay đua vô địch cũng như sức mạnh của chiếc xe F1.
Mọi tay đua đều muốn có được xuất phát đầu để có cơ hội lớn giành chiến thắng trong một chặng đua. Tuy nhiên, mỗi chặng lại chỉ có một vị trí xuất phát đầu duy nhất. Với các tay đua còn lại, nếu muốn giành chiến thắng, hoặc có vị trí tốt khi cán đích, họ bằng mọi giá phải vượt đối thủ trên đường đua. Vì thế những pha vượt mặt (overtake) được coi là kỹ năng đỉnh cao trong đua xe F1.
Việc vượt đối thủ có thể thực hiện ngay từ khi xuất phát một chặng đua trên đoạn đường thẳng dẫn tới góc cua số một. Nếu không làm được ở thời điểm này, tay đua sẽ phải thực hiện trong suốt thời gian còn lại của cuộc đua. Dù bạn thường nghe các bình luận viên nói về chiếc xe “vượt đối thủ trong pit lane” (có nghĩa là một chiếc xe vượt qua đối thủ nhờ có một lần vào thay lốp tốt hơn so với một đối phương), câu chuyện đó liên quan nhiều hơn tới chiến thuật trong cuộc đua hay sự phối hợp giữa tay lái và các thợ máy trong pit. Vì thế, thông thường, khái niệm vượt được hiểu là đánh bại đối thủ ngay trên đường đua.
Kỹ năng vượt mặt là kỹ năng đỉnh cao trong đua xe F1. Ảnh: Formula 1.
Về bản chất, vượt mặt được tạo ra bởi một sự khác biệt tốc độ: xe phía sau nhanh hơn so với xe phía trước để thực hiện một cú vượt mặt. Nếu tạo ra khác biệt lớn về tốc độ, bạn sẽ dễ dàng vượt qua đối thủ. Nhưng trong F1, sự khác biệt giữa hai chiếc xe chạy gần nhau là không nhiều. Việc vượt qua đối phương, vì thế, đòi hỏi sự kết hợp hoàn hảo giữa nhiều kỹ năng, sự kiên trì và cả lòng can đảm.
Một thay đổi gần đây giúp tay đua dễ dàng hơn khi vượt mặt là bộ phận cánh gió giảm lực cản (DRS). Khi nằm trong khu vực có thể được kích hoạt DRS, chiếc xe phía sau nếu chỉ chậm hơn đối thủ dưới một giây có thể được kích hoạt DRS. Việc kích hoạt làm thay đổi góc đón gió cánh sau, qua đó giảm lực cản và cung cấp một lợi thế tốc độ tạm thời. Để đảm bảo cú vượt đó không phải là quá dễ dàng, độ dài và vị trí của khu vực DRS được kiểm soát và lựa chọn kỹ càng.
Bên ngoài các khu vực DRS, tay đua có thể sử dụng một số phương án khác để cố gắng vượt qua đối thủ. Một là sử dụng một hiệu ứng “kéo” nhờ tận dụng khí động học từ xe ở phía trước. Điều này đạt được bằng cách di chuyển vào khu vực núp gió sau xe của đối thủ - một vùng không khí áp suất thấp phía sau một chiếc xe. Khi đó, tay đua có thể di chuyển linh hoạt hơn và đạt được một lợi thế tốc độ nhỏ. Tuy nhiên, phương án này chỉ hữu ích khi thực hiện trên một đoạn đường thẳng. Hiệu ứng khí động học này sẽ gây ra nhiều rắc rối tại các góc cua, luồng không khí áp suất thấp tác động lên cánh gió của chiếc xe chạy sau và làm giảm đáng kể lực nén khí động học, dẫn tới làm giảm lực bám khi cua. Xe phía sau sẽ phải chạy chậm lại, hoặc chuyển sang làn đường khác, khiến xe dễ bị rơi vào làn đường bẩn, trơn trượt.
Nếu một tay đua không thể vượt đối thủ trên một đường thẳng, anh ta buộc phải vượt qua đối thủ tại các góc cua. Điều này đòi hỏi rất nhiều kỹ năng từ tay đua - không chỉ là việc phải di chuyển ra khỏi làn đường thông thường để đi vào một làn đường bẩn và trơn hơn trên đường đua, mà còn phải tính toán phanh muộn đến mức độ nào. Nếu tính toán sai, chiếc xe có thể vượt lố góc, mất lái hoặc tồi tệ hơn, va chạm với chiếc xe mà bạn đang cố gắng vượt.
Một pha qua mặt ngay tại góc cua trên đường đua. Ảnh: Formula 1.
Trong trường hợp này, những chiếc xe có lốp bám đường tốt hơn đóng vai trò rất quan trọng. Vì thế khi bạn cố gắng vượt qua chiếc xe ở phía trước tại một góc cua, một bộ lốp xe mới hơn sẽ giúp bạn có lợi thế lớn , đặc biệt nếu anh ta cố gắng vượt qua bằng cách di chuyển vào một làn đường khác so với làn đường thông thường.
Còn nếu một tay đua cố gắng phòng thủ, anh ta phải dựa vào kỹ năng chọn điểm phanh chính xác và làn đường hợp lý đối với từng góc cua. Một tay đua có kỹ năng tốt có thể ghìm chân đối phương bằng cách sử dụng một chút tiểu xảo để phòng thủ. Theo đó, chiếc xe phía trên sẽ cố gắng di chuyển để làm hẹp góc di chuyển của chiếc xe phía sau, qua đó giảm nguy cơ bị đánh bại.
Phương thức phòng thủ này không hề bị cấm nếu không đẩy đối thủ ra ngoài đường đua. Tuy nhiên, các tay đua phía trước chỉ được phép di chuyển thay đổi làn đường một lần duy nhất khi vào góc cua. Bằng cách này, các tay đua có thể ghìm chân một đối thủ nhanh hơn.
Khi vượt đối thủ tại góc cua với phương án lách và chạy bó vào phía trong có thể khiến bạn bị văng rộng sau đó. Dù đã vượt qua đối thủ bạn vẫn có thể phải chạy chậm lại và bị đối thủ lấy lại vị trí. Ngoài ra, cách này có thể khiến cả hai xe đều chậm lại và bị một xe khác từ phía sau vượt qua.
Một cú vượt xuất sắc luôn được khen ngợi như những gì tinh túy nhất của môn đua xe F1. Nó thể hiện kỹ năng gây kinh ngạc của một tay đua hiện đại khi cuộc đua rất khốc liệt và công bằng trong khi bạn không được phép va chạm với đối thủ. Các trọng tài và giám sát viên luôn theo dõi kỹ những pha vượt mặt. Các án phạt này sẽ luôn giáng xuống những tay đua thực hiện pha vượt mặt nguy hiểm, không hợp lệ, để đảm bảo cuộc chơi diễn ra an toàn và đẹp mắt.
Theo vnexpress