Sau khi xảy ra cuộc xung đột Nga - Ukraine, tháng 2/2022 IOC từng đưa ra khuyến nghị rằng tất cả VĐV mang quốc tịch Nga hoặc Belarus nên bị cấm tham dự tại những sự kiện thể thao quốc tế. Đến đầu tháng 1/2023, IOC cho phép họ được thi đấu dưới danh nghĩa "trung lập, không đại diện theo quốc gia nào".
Do các lệnh trừng phạt từ Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC), hè này các VĐV mang quốc tịch Nga hoặc Belarus sẽ thi đấu ở Paris 2024 dưới tư cách “VĐV cá nhân trung lập” (AIN).
Đã có nhiều tranh luận xoay quanh việc liệu các VĐV Nga và Belarus có nên được phép tham gia Thế vận hội hay không. Và cuối cùng, theo Hội đồng Thực thi của IOC, sẽ không công bằng nếu phạt các VĐV dựa trên hộ chiếu của họ mà không xem xét đến điều kiện cụ thể, từ đó cho phép một số VĐV tham gia Thế vận hội Paris với điều kiện đảm bảo đáp ứng một số yêu cầu nhất định.
Một VĐV cá nhân trung lập được quyền tham dự Thế vận hội mùa hè này dù mang quốc tịch Nga hay Belarus. Họ được gọi là AIN, viết tắt của Athlètes Individuels Neutres theo tiếng Pháp.
Trong thời gian các AIN tham dự đại hội thể thao lớn nhất hành tinh, những lá cờ của hai quốc gia trên không được phép xuất hiện tại sự kiện.
"Các biện pháp trừng phạt đối với những người chịu trách nhiệm về chiến tranh, các nhà nước và chính phủ Nga và Belarus, vẫn được duy trì cho Olympic Paris 2024", IOC thông báo. "Không quốc kỳ, quốc ca, màu sắc hoặc bất kỳ nhận dạng nào khác của Nga hoặc Belarus sẽ được hiển thị tại Thế vận hội ở bất kỳ địa điểm thi đấu chính thức".
Dù được tham gia và giành huy chương, đoàn AIN sẽ không được hiển thị trong bảng tổng sắp của các quốc gia. Việc tham dự diễu hành của đoàn thể thao các nước tại Lễ khai mạc cũng bị hạn chế vì họ thi đấu cho cá nhân chứ không phải là một đội, dù IOC thông báo rằng các VĐV sẽ có cơ hội được trải nghiệm sự kiện.
Theo ủy ban, các VĐV lên tiếng ủng hộ chiến tranh, đang thuộc biên chế quân đội hoặc cơ quan an ninh của quốc gia Nga hoặc Belarus sẽ không đủ điều kiện thi đấu. Quy định tương tự cũng áp dụng cho đội ngũ ê-kíp của họ.
Giống như tất cả các VĐV khác, các AIN cần đáp ứng các yêu cầu về chống doping để được xem xét lựa chọn. Các liên đoàn thể thao quốc tế cần gửi danh sách các VĐV đạt chuẩn để ban hội đồng xem xét và kiểm duyệt.
Ủy ban IOC cho biết tính đến ngày 28/5, có 12 VĐV trung lập mang hộ chiếu Nga đã đạt chuẩn tham dự Olympic Paris 2024 còn đối với Belarus là 7. Tuy nhiên, con số cuối cùng vẫn chưa được tiết lộ cho đến khi quá trình tuyển chọn hoàn tất.
"Con số tối đa của Nga và Belarus, nhiều khả năng sẽ không đạt được, lần lượt là 55 và 28," IOC trả lời với CNN. Ở kỳ Olympic gần nhất - Tokyo 2020, Nga đã cử 330 VĐV, trong khi Belarus có 104 đại diện.
Danh tính của các VĐV cũng chưa được công bố, nhưng nhiều khả năng một trong số đó sẽ là tay vợt cựu số một thế giới Daniil Medvedev. Nhà vô địch Mỹ Mở rộng 2021 cho biết anh sẽ vui vẻ tham dự mà không đại diện theo quốc gia nào.
"Tôi sẽ có mặt tại Paris nếu có thể," anh trả lời với phóng viên trước thềm giải Indian Wells vào đầu tháng 3 năm nay. "Tôi sẵn sàng tuân thủ theo luật lệ của ủy ban và thi đấu dưới lá cờ trung lập. Tôi sẽ tranh tài hết mình, thể hiện phong độ tốt và cố gắng giành chiến thắng".
Tay vợt số 5 thế giới cũng nói thêm về trải nghiệm tham dự Thế vận hội ở Tokyo 2020. "Nó có lẽ là một trong những kỷ niệm đáng nhớ nhất trong sự nghiệp thi đấu của tôi, bởi vì trong quần vợt, chúng tôi thường cho rằng các giải Grand Slam là đáng giá nhất", anh chia sẻ thêm.
Nga và Belarus từng thi đấu dưới biểu tượng trung lập trong các kỳ Thế vận hội trước đó. Vào Olympic Barcelona 1992, VĐV của cả hai nước đều thi đấu dưới cái tên "Đội Thống nhất", bao gồm các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết - ngoại trừ Litva, Latvia và Estonia. Đoàn thể thao lúc ấy sử dụng cờ Olympic để đại diện nhưng những người chiến thắng được vinh danh dưới quốc kỳ của họ.
Gia Hân