Những trò chơi đặc sắc vùng cao
Nam thanh, nữ tú các dân tộc Mông, Dao… đều rất mê bắn nỏ. Trong nhiều cuộc đua tranh ở bản làng hay tại ngày hội thể thao lớn trong vùng đều có đông đảo nam nữ tham gia. Trong cuộc sống, người dân làm cây nỏ để rèn luyện sức khoẻ, bắn chim, săn thú.
Nó cũng trở thành vũ khí lợi hại để bảo vệ bản làng khi có giặc thù. Trong mỗi cuộc chơi của thanh niên bản, môn bắn nỏ có nhiều cách chơi phong phú như bắn trúng đích xa, gần. Người bắn giỏi phải tập luyện thường xuyên, tập cho đôi tay khoẻ, đôi mắt tinh nhanh.
Đua ngựa cũng là môn thể thao không thể thiếu tại vùng cao. Trò đua ngựa ở miền núi thể hiện tinh thần phóng khoáng, dũng cảm, sự tự tin mãnh liệt. Cuộc đua ngựa được cả làng háo hức mong chờ. Khi có người già khởi xướng đua ngựa, nhà nhà hưởng ứng chuẩn bị cuộc đua.
Những chàng trai cũng chọn cho mình một con ngựa tốt, móng đẹp, răng khoẻ, chạy êm để chăm sóc đưa vào cuộc đua. Có nhiều hình thức đua tuỳ theo số người, số ngựa như vừa phi ngựa vừa bắn cung bắn nỏ vào mục tiêu cố định hay di động, hoặc soải mình với lấy một vật dưới đất. Quà tặng cho người thắng cuộc không nhiều, có thể chỉ là vài chén rượu, lời khen, sự kính nể.
Với đồng bào La Chí (một trong những dân tộc đầu tiên ở Hoàng Su Phì- Hà Giang) thì trò chơi dân gian độc đáo đặc trưng là đu quay. Trò chơi này không chỉ đáp ứng như cầu vui chơi giải trí mà chính là cách thức thực hành, biểu hiện các tín ngưỡng dân gian của dân tộc La Chí.
Đu quay là trò chơi mang tính nghi lễ, khi dựng cột đu, thầy cúng phải thực hiện các công đoạn từ dựng cột trụ, lắp thân đu quay, rồi đưa lá cây biểu tượng cho thần rừng chứng kiến, sau đó mọi người mới bắt đầu chơi. Người chơi có thể ngồi trên sóng cầu đu hoặc dùng hai tay bám vào sóng cầu đu, áp phần bụng dựa vào sóng cầu đu.
Chiếc đu quay theo chiều ngược kim đồng hồ, lúc lên cao, lúc lại hạ xuống thấp nhịp nhàng. Nếu như bên nào không chịu được phải xuống coi như chịu thua. Nếu cả hai bên không có ai bị rơi xuống thì đấy là dấu hiệu cho một năm mới bình an, dân bản làm ăn gặp nhiều may mắn…
Có đặc điểm chung là các trò chơi truyền thống không đòi hỏi nhiều về kỹ thuật, dễ tập, dễ chơi, các môn thể thao không nặng về ganh đua, tranh giành quyết liệt mà mang ý nghĩa giải trí, tăng cường tinh thần đoàn kết nhiều hơn.
Tuy nhiên, trong xu thế hội nhập, lo ngại các môn thể thao dân tộc đang có nguy cơ mai một, những năm qua, các tỉnh, thành đã tổ chức ngày hội thể thao, giải đua thu hút nhiều vận động viên người dân tộc tham gia.