Du lịch và thể thao có mối quan hệ tương quan và hỗ trợ lẫn nhau. Nhìn chung, thể thao thường liên quan việc di chuyển đến một điểm đến hoặc đất nước khác để chơi và cạnh tranh với nhau. Các sự kiện thể thao lớn như Olympics hay các giải đấu bóng đá hoặc bóng bầu dục đã trở thành một điểm thu hút du lịch mạnh mẽ, điều này đã tạo nên những đóng góp tích cực cho hình ảnh du lịch của chủ nhà.
Du lịch thể thao là loại hình du lịch trong đó có các hoạt động tham gia hoặc xem các sự kiện thể thao mà không đi đến bất cứ địa điểm du lịch quen thuộc nào. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới UNWTO, du lịch thể thao là một trong những ngành du lịch phát triển nhanh nhất khi ngày càng có nhiều du khách hứng thú với các hoạt động thể thao trong chuyến du lịch của mình, bất kể các môn thể thao này có phải là mục đích chính của chuyến đi hay không.
Các sự kiện thể thao đa dạng với vi mô khác nhau thu hút một lượng lớn du khách tham gia hoặc trở thành khán giả mỗi năm. Các sự kiện lớn như đại hội thể thao Olympics và giải bóng đá vô địch thế giới World Cup có thể là chất xúc tác và đòn bẩy để phát triển du lịch nếu chúng được tận dụng đúng hướng trong việc quảng bá thương hiệu điểm đến, phát triển cơ sở hạ tầng và mang lại các giá trị kinh tế xã hội khác.¬
Fourie và Santana-Gallego tìm thấy bằng chứng trùng hợp về sự gia tăng ngắn hạn lượng khách du lịch nhờ có các giải đấu thể thao lớn. Các tác giả này đã sử dụng mô hình kinh tế để đánh giá các tác động của giải thi đấu thể thao lớn với một loạt các sự kiện thể thao, bao gồm cả TVH mùa hè, TVH mùa đông, và World Cup (tổng số là 169 giải đấu).
Họ nhận ra rằng số chuyến tham quan du lịch trung bình tăng khoảng 8% trong năm tổ chức sự kiện, nhưng về tác động thì có sự khác nhau rõ rệt tùy theo thể loại giải đấu được tổ chức.
Sự gia tăng về du lịch trong thời kỳ diễn ra sự kiện xảy ra không chỉ do số lượng du khách tăng lên, mà còn do lượng chi tiêu của mỗi người trong khoảng thời gian này cũng đã tăng lên. Điều này là quan trọng bởi vì số lượng du khách không phải luôn luôn tăng lên trong khoảng thời gian diễn ra sự kiện do họ chuyển đi nơi khác. Tại London 2012, số lượng du khách thực tế đã giảm trong quý 3 là 4,2% so với cùng kỳ năm năm 2011.
Hơn nữa, xét về tổng thể các năm, Visit Britain nhận thấy rằng có sự gia tăng 1% về số lượng khách du lịch đến Anh vào năm 2012 so với năm trước, và tăng 4% về chi tiêu của du khách so với cùng kỳ.
Mặc dù có những dự đoán trùng hợp và những kết quả về số lượng du khách tăng, tuy nhiên, Hiệp hội Kinh doanh du lịch châu Âu (2010) nhận thấy rằng các thành phố luôn ước tính quá mức về tầm ảnh hưởng. Điều này phần lớn là do sự dịch chuyển của những du khách rút khỏi chuyến tham quan thành phố trong khoảng thời gian diễn ra giải đấu do nhận thấy có quá đông người hoặc sự tăng giá. Họ nhận thấy điều này dẫn đến tỷ lệ lấp dầy các khách sạn giảm nhiều hơn mức dự kiến tại ba thành phố đăng cai Olympic mùa hè gần đây nhất. Ngoài ra, có bằng chứng từ Trung Quốc trong năm tổ chức Olympic Bắc Kinh 2008, rằng trái ngược với dự đoán, số lượng du khách và chi tiêu thực tế đã giảm trong năm tổ chức sự kiện này.
Cũng có bằng chứng cho thấy các chiến dịch quảng bá du lịch liên quan đến các sự kiện thể thao lớn có thể có tác dụng đáng kể. Đỉnh cao nhất trong các chiến dịch này là chiến dịch GREAT, trong đó nêu bật những khía cạnh tích cực của Vương quốc Anh cho mọi đối tượng khán giả trên toàn thế giới với một nỗ lực thúc đẩy nâng cao hình ảnh của Vương quốc Anh trong thời gian tiến tới TVH này. Phân tích của UKTI (2013) cho rằng chiến dịch này sẽ tạo ra khoản thu nhập khoảng 600 triệu Bảng cho Vương quốc Anh.
Các bằng chứng về sự tăng trưởng du lịch trong dài hạn là không trùng hợp nhau (Kasimati, 2003). Một số nghiên cứu đã cho thấy không có sự tăng rõ rệt về việc làm trong những năm sau giải đấu (Spilling, 1996; Giesecke và Madden, 2007). Mặt khác, nhiều nghiên cứu dự đoán có sự tăng trưởng về du lịch, và những nghiên cứu khác đã kết luận rằng có sự tăng mạnh về du lịch sau sự kiện này (Brunet, 1996).
Đã có dự báo về tác động đối với ngành du lịch từ chính các giải đấu lớn với nhiều môn thể thao gần đây tại Anh trong cả hai sự kiện: Đại hội Thể thao Khối thịnh vượng chung Manchester 2002 và TVH London 2012; tác động được ước tính là tích cực trong những năm xung quanh hai sự kiện này. Viện Tư vấn Chính sách Cambridge, (2002) dự báo rằng, năm 2002 Đại hội Thể thao Khối thịnh vượng chung sẽ thu hút 300.000 du khách đến Manchester mỗi năm, tạo ra khoản chi tiêu thêm 18 triệu Bảng.
Trong trường hợp của London, chắc chắn là ở giai đoạn này có rất ít bằng chứng về tác động dài hạn đối với ngành du lịch. Oxford Economics (2012) đánh giá tác động về mặt kinh tế của các Đại hội thể thao, ước tính rằng Đại hội thể thao này sẽ đảm trách làm gia tăng 10,8 triệu lượt du khách từ năm 2005 đến năm 2017. Họ ước tính rằng điều này sẽ hỗ trợ cho mức thu ròng của ngành du lịch đạt đến 1,24 tỷ Bảng trong suốt khoảng thời gian giữa các năm 2007 đến năm 2017 và rằng 61.000 chỗ làm việc bổ sung thêm sẽ được hỗ trợ bởi các chi phí bổ sung. Oxford Economics ước tính rằng hầu hết những cải thiện này sẽ có hiệu lực sau khi tổ chức Đại hội thể thao, với 79% các tác động được dự kiến từ năm 2013 trở đi.
Khi xét trường hợp của Olympic Bắc Kinh, Zhang và Zao (2009) đồng ý rằng các giải đấu thể thao lớn có thể quảng bá được một số mặt của thành phố. Tuy nhiên, chúng sẽ ít có được những ảnh hưởng lâu dài, nếu như không được tiếp tục bằng một chiến lược dài hạn, gắn kết thành phố với môi trường kinh tế xã hội hiện tại của nó, và với các giá trị cốt lõi của nó; và có lẽ quan trọng nhất, các sự kiện đó phải được sự chấp nhận của người dân của chính thành phố đó.
Một số tác động tích cực lâu dài nhất đối với du lịch đã được nhận thấy ở các thành phố hậu công nghiệp, đặc biệt là Olympics Mùa hè Barcelona 1992 và TVH mùa đông Turin 2006 (OECD, 2010). Cả hai thành phố đều sử dụng sự kiện này để giúp xây dựng hình ảnh và cơ sở hạ tầng của thành phố như là một phần của công cuộc tái phát triển rộng lớn hơn cho thành phố và điều này đã giúp tăng cường mạnh mẽ sự cảm nhận đó là một địa chỉ du lịch. Đặc biệt, TVH Barcelona đã được chọn làm ví dụ về trường hợp một thành phố đã sử dụng một giải đấu để tái khẳng định một cách mạnh mẽ về hình ảnh của mình với khách du lịch. Họ đã làm được điều đó bởi cả hai thành phố này đều nêu bật được vẻ đẹp tự nhiên và bản sắc văn hóa của thành phố.
Ngoài ra, có một số ít bằng chứng cho rằng Đại hội thể thao này đã giúp quảng bá thêm về nước Anh ở nước ngoài. Trên bảng xếp hạng thương hiệu các quốc gia (National Brands Index, 2013) đã thấy nước Anh được chuyển từ vị trí thứ 4 lên thứ 3 trong tổng xếp hạng uy tín quốc tế (DCMS, 2013). Do tính chất ổn định của chỉ số này, thậm chí một sự gia tăng nhỏ lên gần vị trí đầu bảng như thế này đã được xem là quan trọng.
Rõ ràng là từ các bằng chứng cho thấy, những tác động ngắn hạn quan trọng nhất có thể cảm nhận được trong ngành công nghiệp xây dựng, khách sạn và du lịch. Nếu có những tác động lâu dài, thì bằng chứng có trọng lượng nhất là về tác động tích cực trong lĩnh vực du lịch, nếu như sự cải thiện nhận thức về thành phố đăng cai có thể dẫn nhiều du khách đến khu vực này. Và để làm nổi bật sự kiện thể thao của mình, chính quyền cần lồng ghép chúng với các bản sắc nổi bật của địa phương. Ví dụ, chính quyền có thể kết hợp các hoạt động thể thao với văn hoá và ẩm thực cũng như cho du khách có cơ hội tương tác với người dân địa phương.
Các nhà chức trách cũng có thể đưa ra các biện pháp kích cầu như phiếu giảm giá để thúc đẩy những người tham gia chi tiêu nhiều hơn tại các cửa hàng, nhà hàng và khi sử dụng các dịch vụ khác của địa phương. Việc xây dựng các chiến lược quảng bá điểm đến nên được chú trọng vì các sự kiện thể thao là những cơ hội tốt để quảng bá nhờ truyền thông. Nếu được tổ chức thường xuyên, sự kiện này có thể tạo nên các tác động tích cực về lâu dài.
K.Tùng