Trong môn cầu lông, đánh đôi nam nữ (mixed doubles) là một thể loại thi đấu đôi có khác biệt chiến thuật so với thi đấu đôi nam hay đôi nữ. Chiến thuật áp dụng trong thi đấu đôi nam-nữ thường lấy nam làm chủ công và nữ là người kiến tạo cơ hội và phòng thủ. Ngay cả ở những vận động viên đẳng cấp cao, nam hay nữ có thể luân phiên “lên” hay “xuống”, tuỳ theo thế trận, nhưng nói chung, người chơi nam sẽ có khuynh hướng đứng ở phía sau nhiều hơn (bao quát khu vực giữa sân và cuối sân) trong khi người chơi nữ lại có khuynh hướng đứng sát về lưới hơn (bảo vệ khu vực lưới).
Sở dĩ có sự “phân biệt đối xử” như vậy là do một giả định (nhưng thường hợp lý) là người chơi nam luôn mạnh hơn người chơi nữ nên phải bao quát phần sân rộng hơn và giữ vai trò chủ lực ghi điểm. Trong trường hợp không như vậy, người chơi nữ mạnh ngang bằng, hay thậm chí mạnh hơn, người chơi nam, thì cặp đấu thủ này sẽ thường áp dụng chiến thuật thi đấu đôi tổng quát (đôi nam, đôi nữ) như đã trình bày ở những bài trên.
Tóm lại, đội hình căn bản khi thi đấu đôi nam-nữ thường là trên (nữ) – dưới (nam).
1/ Giao cầu
a. Người chơi nữ:
- Thường nên cố gắng giao cầu ngắn và thấp sát lưới. Góc chữ T là một điểm yếu của bên nhận cầu. nên tập trung giao cầu vào đó.
- Đôi khi kết hợp bất chợt một cú giao cầu dài hay giao cầu tạt.
Điều này làm đối phương luôn phải ở vào thế phán đoán đường giao cầu của mình và cũng khiến người chơi nam phía đối phương không thoải mái ép được người chơi nữ đối diện vừa mới giao cầu. (Nếu chỉ biết duy nhất một kiểu giao cầu, trước sau bạn cũng sẽ bị “bắt bài”, và bị “tê liệt” cú giao cầu. Bạn sẽ bị động ngay sau khi vừa mới giao cầu!
Sau khi thực hiện cú giao cầu ngắn xong người chơi nữ phải giơ vợt lên trong tư thế sẵn sàng đánh trả cầu, và di chuyển về khu vực chữ T (khu vực giao cắt bởi đường trung tâm và đường giới hạn đứng giao cầu phía lưới). Trường hợp vừa mới giao cầu dài xong, người chơi nữ phải đứng ở tư thế sẵn sàng phòng thủ được đề cập đến ở phần 4/ Khi phòng thủ, dưới đây).
Khi người chơi nữ giao cầu, người chơi nam hoàn toàn trong tư thế chuẩn bị tấn công. Do đó khi người chơi nữ giao cầu tốt chính là kiến tạo cơ hội rất tốt để người chơi nam thực hiện cú đánh dứt điểm.
b. Người chơi nam
Cũng như người chơi nữ, nên thực hiện cú giao cầu ngắn, càng sát lưới càng tốt. Chú ý rằng, người chơi nam có hai điều không “thuận lợi” như người chơi nữ khi giao cầu, đó là:
- Vì người chơi nam luôn đứng phía sau người chơi nữ để giao cầu do đó thời gian để trái cầu vượt qua lưới sẽ dài hơn so với khi người chơi nữ giao. Đối phương sẽ có nhiều thời gian hơn để kịp di chuyển lên lưới và “bắt” cú giao cầu.
- Cũng vì người chơi nam phải đứng phía sau người chơi nữ khi giao cầu nên sẽ không có một tư thế “tự do” để giao cầu cho thoải mái. Điều này buộc người chơi nam phải thường xuyên tập luyện để có được cú giao cầu tốt trong thể loại đánh đôi nam-nữ. Đồng thời, người chơi nam sẽ đề nghị người chơi nữ đứng dịch qua phải hay qua trái một chút so với vạch chữ T để việc giao cầu của người nam được thuận lợi hơn.Ngoài ra, khi người nam giao cầu, người chơi nữ không được đứng che khuất tầm mắt của đối phương nhìn thấy trái cầu.
2/ Nhận giao cầu
a. Người chơi nữ:
* Nếu nhận cú giao cầu ngắn, người chơi nữ nên đánh trả những cú như sau:
- Trả cầu ở góc lưới vị trí gần mình nhất, càng sát càng tốt, hay
- Trả cầu ngay lại đối phương vừa giao cầu cho mình.
Sau khi trả cầu phải giơ vợt lên cao, di chuyển về khu vực chữ T và ở tư thế sẵn sàng đánh trả lại nếu đối phương tiếp tục trả cầu cho mình.
* Nếu nhận cú giao cầu dài, người chơi nữ nên đánh trả những cú như sau:
- Đập cầu về phía người chơi nữ đối phương, hay
- Đập cầu về phía biên.
Sau khi trả cầu, người chơi nữ phải theo đường cầu của mình, và hướng về phía lưới, chỗ khu vực chữ T, càng sớm càng tốt để ổn định lại đội hình.
b. Người chơi nam
* Nếu nhận cú giao cầu ngắn, người chơi nam nên đánh trả những cú sau:
- Trả cầu ở góc lưới vị trí gần người chơi nữ đồng đội của mình nhất. Việc này tạo điều kiện tốt nhất cho đồng đội của mình chiếm ưu thế trong việc kiểm soát lưới và khống chế những cú trả cầu ở khu vực lưới.
- Không nên trả cầu quá “siết” và có xu hướng xấm lấn quá cao về vùng lưới sẽ bỏ trống khu vực cuối sân, lộ điểm yếu phòng thủ.
* Nếu nhận cú giao cầu dài, người chơi nam nên đánh trả những cú sau:
- Đập cầu về phía người chơi nữ đối phương, hay
- Đập cầu về phía biên.
Tuỳ theo đội hình của đối phương mà có thể có cách đánh khác nhau. Nếu đối phương đứng theo đội hình trên-dưới (front-back) thì những cú đập hai biên nửa sân sẽ gây khó khăn cho đối thủ. Nếu đối phương đứng theo đội hình hai bên (side by side) thì những cú đập trực diện về người nữ hay vào giữa hai người sẽ có hiệu quả hơn.
3/ Khi tấn công
a. Người chơi nữ:
Nhiệm vụ: Người chơi nữ phải bám chặt cầu ở khu vực lưới (khoảng phần ba sân phía trên) để “bắt” tất cả những cú đánh lưới, đồng thời đánh chặn càng nhiều càng tốt những cú cầu tạt cầu lài của đối phương, đặc biệt là phải cố gắng “bắt chết” những cú đánh chéo sân. Người chơi nữ phải hạn chế đến mức thấp nhất có thể được những cú nâng cầu bổng lên (trừ những trường hợp cứu cầu khẩn cấp; và trong trường hợp này cần cố gắng nâng cầu lên càng cao và càng sâu về cuối góc sân của đối phương càng tốt).
Muốn làm được vậy, người chơi nữ phải:
- Luôn trong tư thế chân trước chân sau và “di chuyển nhịp nhàng” theo tình huống cầu qua lại cho dù mình không trực tiếp đánh cầu. Mục đích là để sẵn sàng di chuyển một cách hiệu quả khi cần thiết.
- Vợt phải luôn được giơ cao qua khỏi đầu mình và trên mép lưới đồng thời hướng về trước trong tư thế sẵn sàng đánh trái cầu ở vị trí cao nhất có thể được khi nó vừa qua lưới.
- Khi phải đánh trả những cú cầu tạt vừa qua lưới, người chơi nữ nên hơi khuỵu gối hạ thấp người xuống để vẫn có thể đánh được trái cầu của đối phương với tư thế vợt của mình vẫn ở phía trên đầu mình. Một tư thế đánh như vậy nhằm bảo đảm không nâng trái cầu lên cao tạo điều kiện thuận lợi cho đối phương tấn công.
Cần nhớ: Người chơi nữ nên cố gắng đánh đường cầu càng cắm càng tốt, càng xa tay đối phương càng tốt, hay càng làm rối đội hình đối phương càng tốt nhưng đừng đánh quá khó (hay quá cầu kỳ) để mắc lỗi “tự sát”! Hãy nhớ rằng, nếu đánh dứt điểm được thì tốt, còn không thì, tất cả những gì người chơi nữ cần làm là kiến tạo cho đồng đội nam phía sau một cơ hội đánh cú dứt điểm.
Thêm nữa, tuyệt đối không được tuỳ tiện đánh cầu về phía người chơi nam của đối phương, nếu không có một lý do rõ ràng cho việc đó.
Người chơi nữ không nên quay ra sau xem đồng đội của mình đánh thế nào. Thay vào đó người chơi nữ nên dõi mắt theo sự di chuyển của đối phương và lắng nghe tiếng cầu đánh của đồng đội phía sau. Một cú đập uy lực với một cú bỏ nhỏ sẽ có những âm thanh khác nhau. Chừng đó cũng đủ cho người chơi nữ phía trên phán đoán tình huống sẽ tiếp diễn ra sao và chực chờ sẵn cơ hội kết thúc.
b. Người chơi nam
Nhiệm vụ: Bao quát toàn bộ sân từ khu vực giữa đến hết sân (khu vực sau lưng người chơi nữ). Người chơi nam phải giữ vai trò chủ lực ghi điểm bằng những cú đập cầu hay bỏ nhỏ (đôi khi).
Muốn làm được vậy, người chơi nam phải:
- Biết tiên đoán những cơ hội mà người chơi nữ tạo ra phía trên lưới để biến những cơ hội sắp đến đó thành những cú đánh kết thúc.
- Luôn dõi theo những cú đánh của người chơi nữ phía trên và giữ sự di chuyển mang tính chất “bọc lót” cho người nữ (khoảng cách, vị trí).
- Không nên tỏ ra mình “mạnh hơn” người chơi nam của đối phương bằng cách đôi công. Thay vào đó nên luôn giữ chiến thuật thi đấu đôi hỗn hợp là áp đặt áp lực lên người chơi nữ của đối phương suốt trận. Chú ý rằng, ở trên mình đã giả định rằng, thông thường người chơi nữ sẽ yếu hơn người chơi nam. Do đó chiến thuật đánh là ép người yếu (ở đây là người chơi nữ) sẽ sớm làm bộc lộ những yếu kém trong phòng thủ của đối phương. Còn trong trường hợp người chơi nam lại tỏ ra yếu kém hơn người chơi nữ và hay mắc sai sót, khi đó ép người chơi nam lại tỏ ra hợp lý hơn.
- Khi người chơi nữ của đối phương bị ép, người chơi nam của đối phương sẽ luôn có khuynh hướng di chuyển lên lưới để hỗ trợ. Khi ấy vị trí tốt nhất của người chơi nam để bao quát sân phía sau lưng người chơi nữ không còn nữa. Đội hình đối phương bị rối loạn. Khi đó cơ hội đánh cú dứt điểm sẽ đến.
Cần nhớ: Tuy người chơi nam giữ vai trò chủ lực tấn công, chủ lực ghi điểm nhưng không chỉ có người chơi nam biết tấn công hay biết ghi điểm. Trong nhiều trường hợp, người chơi nam, dù ở vị trí phía sau lưng của người chơi nữ cũng vẫn phải biết cách kiến tạo cơ hội dứt điểm cho đồng đội phía trên. Duy trì những cú đập uy lực (nhưng đừng quá “siết” đến mức “tự sát”) có thể khiến đối phương trả cầu “lưng lửng”. Đó chính là cơ hội kết thúc cho người chơi nữ phía trên. Hay, một cú bỏ nhỏ đột ngột từ cuối sân sẽ buộc đối phương đánh lưới lúng túng, đưa đến cơ hội chụp lưới cho người chơi nữ.
4/ Khi phòng thủ
a. Người chơi nữ:
- Người chơi nữ phải hạn chế đến mức thấp nhất có thể được những cú nâng cầu bổng lên (trừ những trường hợp cứu cầu khẩn cấp. Khi phải nâng cầu bổng lên hãy cố gắng nâng cầu lên càng cao và càng sâu về cuối góc sân của đối phương càng tốt. Tốt hơn hết, nếu được, hãy thay những cú đánh cầu bổng bằng những cú đáhn cầu tạt.
- Chú ý đón đánh tất cả những cú trả cầu có điểm rơi dự đoán phía trước mình hay ngang với mình (theo đường ngang tưởng tượng kẻ qua chân). Những cú đánh của đối phương có điểm rơi dự đoán phía sau mình (theo đường ngang tưởng tượng kẻ qua chân) hãy để cho người chơi nam phía sau. Sự cố gắng theo cầu trong trường hợp nên để cho người sau có thể không giải quyết được gì ngoài việc va chạm với đồng đội hay biếu không cho đối phương một cơ hội kết thúc.
- Người chơi nữ nên lui về sau một chút trong tư thế phòng thủ song song với người chơi nam để hỗ trợ. Tuy nhiên người chơi nữ luôn sẵn sàng tư thế trở về bao lưới ngay khi có một đường cầu giải toả áp lực. Sự chậm trễ lên lưới của người chơ nữ rất có thể làm cho tình trạng bị ép ngày càng trở nên trầm trọng hơn do người chơi nam đối phương khai thác việc người chơi nữ lùi sau.
b. Người chơi nam
- Cũng như người chơi nữ, trong chừng mực có thể được, người chơi nam nên thay cú nâng cầu bổng bằng một cú cầu tạt. Ngay cả những cú đỡ cầu phòng thủ cũng cố gắng chuyển thành cú cầu đỡ tạt để hy vọng giảm đi sức tấn công của đối phương.
- Nếu phải nâng cầu bổng, hãy cố gắng nâng cầu bổng và sâu về góc cuối sân sao cho hướng tấn công tiếp theo của đối thủ sẽ trở thành cú đánh chéo sân với đồng đội nữ của mình. Một cú đánh chéo sân như vậy sẽ có ít uy lực áp đặt lên người chơi nữ hơn do cầu phải di chuyển xa hơn và người chơi nữ sẽ có nhiều thời gian hơn để đối phó.
Theo shopcaulong.com