Vitamin và khoáng chất là những chất thiết yếu của cơ thể, tham gia vào cấu tạo tế bào, chuyển hóa cung cấp năng lượng cũng như tất cả các hoạt động sống của cơ thể. Vitamin và khoáng chất cho người trưởng thành, trẻ em hay người già đều rất quan trọng. Và đối với các VĐV, Vitamin càng trở nên quan trọng trong quá trình chuyển đổi chất dinh dưỡng.
Vitamin và khoáng chất là cần thiết cho một các phản ứng hóa học cần thiết cho cơ thể, bao gồm cả những hoạt động liên quan đến quá trình chuyển hóa năng lượng, tăng trưởng tế bào và tái tạo, bảo vệ khỏi tác hại của gốc tự do, dây thần kinh và chức năng cơ bắp. Thiếu vitamin và khoáng chất dẫn đến sự thiếu hụt về tái tạo, bổ sung các tế bào và mô cho cơ thể, làm suy giảm sức khỏe và hoạt động của vận động viên.
Nếu vận động viên hạn chế tổng khẩu phần ăn hoặc thiếu nhiều dinh dưỡng có nguy cơ thiếu vitamin và khoáng chất.
Không có bằng chứng cho thấy việc bổ sung vitamin và khoáng chất nâng cao hiệu suất, ngoại trừ trong trường hợp bị thiếu hụt vitamin và khoáng chất có sẵn từ trước.
Nhiều sản phẩm khác nhau cung cấp liều lượng vitamin hoặc muối khoáng riêng hoặc kết hợp các vitamin và khoáng chất có sẵn. Thực phẩm chức năng hay một loại thuốc bổ dùng hàng ngày hoặc thay thế cho chế độ ăn uống phù hợp thường có chứa một lượng vitamin và khoáng chất trong phạm vi chỉ số RDIs (chỉ số sức mạnh tương đối).
Bổ sung vitamin đầy đủ và chất khoáng từ nguồn thực phẩm có thể được điều chỉnh khi có sự giảm năng lượng được tiêu thụ hoặc giảm tỷ trọng dinh dưỡng của các chất trong chế độ ăn uống.
Một khoảng thời gian dài đi du lịch, đặc biệt là đến các nước có nguồn cung cấp thực phẩm đầy đủ hoặc không hạn chế.
Một thời gian dài hạn chế tiêu thụ năng lượng, giảm cân hoặc duy trì cân nặng.
Chế độ ăn uống hạn chế do kén ăn hoặc vận động viên không dung nạp thực phẩm quan trọng đối với những người không thể hoặc không muốn tăng lượng thực phẩm nạp vào cơ thể.
Chương trình thi đấu nặng, liên quan đến sự gián đoạn chế độ ăn uống bình thường và phụ thuộc vào một mức độ nhiều hay ít của thực phẩm.
Có thể có ý thức sai về chế độ ăn của các vận động viên được nếu ăn uống kém.
Vitamin và khoáng chất thường được coi là một sự thay thế cho việc hấp thu kém các loại trái cây và rau quả.
Tuy nhiên, chúng không chứa sự đa dạng của hóa chất trong thực phẩm (thường được gọi là phytochemicals) được tìm thấy trong trái cây, rau quả, các loại thảo mộc và gia vị nhằm thúc đẩy ảnh hưởng tới sức khỏe .
Dùng nhiều vitamin chống oxy hóa có thể phản tác dụng nếu chúng phá vỡ sự cân bằng của hệ thống chống oxy hóa phức tạp của cơ thể. Trong một số trường hợp đã cho thấy chúng làm giảm sự thích nghi của vận động viên với việc huấn luyện thể dục thể thao.
Vitamin có rất nhiều loại khác nhau, ngoài những chức năng chung của vitamin, mỗi loại lại đóng vai trò riêng đối với cơ thể:
Vitamin B: kích thích ăn uống, giúp da tóc bóng mượt, đặc biệt góp phần vào sự phát triển của hệ thần kinh.
Vitamin A: Giúp làm sáng mắt, chống lại quá trình lão hóa của cơ thể.
Vitamin C: Làm chậm sự oxy hóa, ứng dụng nhiều trong da liễu, có khả năng làm tăng sức bền của thành mạch, ứng dụng trong điều trị các bệnh lý xuất huyết.
Vitamin D: Cùng với canxi giúp kích thích sự phát triển của hệ xương. Thiếu vitamin D sẽ gây nên các tình trạng bệnh lý về xương khớp như còi xương, xương sống cong, chậm mọc răng...
Vitamin E: Liên quan đến các bệnh lý về da và tế bào máu.
Vitamin K: Là một trong những yếu tố quan trọng liên quan đến sự đông máu. Thiếu vitamin K khiến máu bị khó đông, các vết thương sẽ bị chảy máu liên tục.
Vitamin là một chất quan trọng đối với cơ thể nhưng không có nghĩa là bổ sung vitamin càng nhiều càng tốt. Tình trạng thừa hay thiếu vitamin đều gây nên những bệnh lý của cơ thể ảnh hưởng đến sức khỏe.
Nguyên nhân gây thiếu vitamin: Thành phần thức ăn không đầy đủ; Do mắc các bệnh lý về ống tiêu hóa dẫn đến giảm hoặc không hấp thu vitamin; Sau dùng thuốc kháng sinh, một số vi khuẩn đường ruột bị tiêu diệt nên ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp vitamin; Cung cấp lượng vitamin không đáp ứng đúng theo lứa tuổi hay theo nhu cầu của cơ thể; Các nguyên nhân khác: do thiếu men di truyền, thiếu yếu tố nội, do sử dụng thuốc,...
Nguyên nhân gây thừa vitamin trong cơ thể: Thừa vitamin hay gặp ở nhóm vitamin tan trong dầu như vitamin A, vitamin D. Các vitamin tan trong nước ít bị dư thừa hơn do chúng được thải trừ nhanh, ko gây hiện tượng tích lũy; Thừa vitamin do lạm dụng thuốc bổ sung vitamin; Ăn quá nhiều thức ăn chứa vitamin trong dầu….
N.Giang